Trên bầu trời vào ngày có nước mưa rơi cùng lúc có tia sáng mặt trời chiếu soi xuyên qua tỏa xuống mặt đất, nổi xuất hiện một hình vòng cung với đủ mọi mầu sắc trông rất đẹp hấp dẫn. Đó là hình chiếc cầu vồng ẩn dấu có nhiều ý nghĩa trong đời sống dân gian.

Đâu là ý nghĩa hình cầu vồng mầu sắc trên bầu trời?

Kinh Thánh thuật lại Thiên Chúa sáng tạo vũ trụ trời đất cùng mọi loài có sự sống trong sáu ngày (Sách Sáng Thế 1, 1-31). Và cũng diễn tả thuật lại hình cầu vồng mầu sắc rực rỡ xuất hiện trên bầu trời sau cơn mưa lũ lụt đại hồng thủy thời Ông Noah. (Sách Sáng Thế 9-13-16).

Hình chiếc cầu vồng trong Kinh Thánh thuật diễn tả đó không phải là màn trình diễn mầu sắc lạ lùng của thiên nhiên, nhưng là hình ảnh dấu chỉ giao ước trung thành của Thiên Chúa nói lên lời cam kết sự tha thứ hòa bình với Ông Noah cùng với nhân loại:

„Ta sẽ nhớ lại giao ước giữa Ta với các ngươi, và với mọi sinh vật, nghĩa là với mọi xác phàm; và nước sẽ không còn trở thành hồng thủy để tiêu diệt mọi xác phàm nữa.16 Cây cung sẽ ở trong mây. Ta sẽ nhìn nó để nhớ lại giao ước vĩnh cửu giữa Thiên Chúa với mọi sinh vật, nghĩa là với mọi xác phàm ở trên mặt đất.“ (Sáng Thế, 9,15-16).

Dẫu vậy trong văn hóa dân gian xưa nay cũng có nhiều suy tư khác nhau về ý nghĩa hình cầu vồng trên bầu trời.

Hình cầu vồng mầu sắc trên nền trời diễn tả hình ảnh biểu tượng sự nối liền giữa trời và đất, theo truyền thống Talmud của người Do Thái, được tạo dựng vào buổi chiều ngày thứ sáu của công trình sáng tạo thiên nhiên.

Theo thần thoại của Hylạp cổ ngày xưa hình cầu vồng tượng trưng cho nữ thần Iris.

Theo truyền thống văn hóa của Trung Hoa cho là hình cầu vồng có năm mầu sắc, diễn tả sự chung hợp giữa hai cực: tích cực và tiêu cực, giống đực và giống cái, sự sáng và bóng tối, trời và đất, động và tĩnh.

Văn hóa vùng phương Đông ngày xưa cho hình cầu vồng là dấu chỉ của chiến thắng sau cuộc tranh cãi giữa các Thần Thánh.
Theo văn hóa Ấn Độ và vùng Mesopotamie cho bảy mầu sắc hình cầu vồng chỉ về bẩy tầng trời cao.

Nhà bác học Isaak Newton hồi thế kỷ 17. quan sát qua lăng kính khối thủy tinh đã khám phá nhìn mấy nhiều mầu sắc khác nhau xuất hiện nổi lên. Và Ông cho rằng điều đó nói về hệ thống trật tự vũ trụ. Các nhà khoa học nghiên cứu dựa trên phương pháp vật lý khoa học của nhà bác học Newton đã xác định ra bẩy mầu của hình cầu vồng: đỏ, da cam, vàng, xanh lá cây, xanh da trời, mầu xanh da trời đậm (Indigo) và tím.

Ngày nay có suy tư cho hình cầu vồng tượng trưng nói về sự chung hợp, sự toàn thể thống nhất, hạnh phúc, hội nhập, sự khác biệt, sự vui vẻ, sự khoan dung, hòa bình, sự thay đổi, niềm hy vọng, sự cởi mở, tâm linh, sự suy nghĩ tích cực, và sự liên kết tương hợp.

Từ năm 1961 trên lá cờ của phong trào tranh đấu kêu gọi hòa bình in vẽ hình cầu vồng có bẩy mầu sắc.

Thánh Gioan Tông đồ của Chúa Giesu Kitô đã thuật lại trong sách Khải Huyền về thị kiến đã được nhìn thấy Chúa Giêsu Kitô ngự trên chiếc cầu vồng trong ngày chung thẩm phán xét:

„Đấng ngự đó trông giống như ngọc thạch và xích não. Chung quanh ngai có cầu vồng trông giống như bích ngọc.“ (Sách Khảí Huyền 4,3)

Theo văn hóa Kitô giáo thường phân biệt ba mầu căn bản của hình cầu vồng. Vì thế cũng là hình ảnh biểu tượng nói về Ba Ngôi Thiên Chúa.

Hình cầu vồng cũng được suy hiểu là hình ảnh diễn tả chỉ về Đức mẹ Maria. Vì Đức mẹ Maria được hiểu cho là người đóng vai trò trung gian về sự tha thứ làm hòa giữa Thiên Chúa và con người, như trong Kinh cầu Đức Bà có lời cầu xin ca ngợi:

„Đức Bà bầu chữa kẻ có tội
Đức Bà phù hộ các giáo hữu.“

Vòng cung hình cầu vồng với nhiều mầu sắc không chỉ là điều lạ lùng đẹp khi nhìn ngắm. Nhưng còn diễn tả sự nối liền liên kết hai bên cách xa lại với nhau. Nó cũng giống như những nhịp của cây cầu bắc nối hai bên bờ dòng sông, hai bên bờ dòng suối lại với nhau, tạo mang đến sự thông thương cho được an toàn, thuận tiện cùng nhanh chóng.

Trong thiên nhiên có nhiều hình ảnh dấu chỉ ẩn chứa nhiều ý nghĩa dấu chỉ biểu tượng về đời sống trong mối tương quan với Thiên Chúa, Đấng Tạo Hóa và con người, cùng giữa con người với nhau và với cả thiên nhiên nữa.

Hình ảnh chiếc cầu vồng với những mầu sắc xất hiện trên bầu trời là một trong những biểu tượng mang ẩn chứa ý nghĩa như thế.

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long