Những hình ảnh khác nhau chất chứa nội dung phong phú: người mù dẫn lối, cái xà, cọng rác trong mắt, cây xấu sinh hoa trái xấu, không cây xấu nào mà có hoa trái tốt, gai nhọn, cây vả, bụi cây gai, chùm nho, kho tàng hứa hẹn điều quý báu …Chúa Giesu hay dùng để ví dụ so sánh cắt nghĩa theo cách tương phản giữa hai cực bên trắng bên đen, bên sáng bên tối, khía cạnh tích cực đối chọi với khía cạnh tiêu cực, trong những bài giáo lý rao giảng về nước Thiên Chúa, cùng về cung cách lối sống giữa con người ở đời với nhau.

Những hình ảnh này vừa sống động gần gũi thiên nhiên, và vừa dễ hiểu cùng dễ nhớ cho người nghe. Một hình ảnh còn sống động đi sát với thực tế đời sống hơn, cùng ẩn chứa ý nghĩa sâu xa đời sống con người nữa là hình ảnh câu ngạn ngữ khôn ngoan trong dân gian mà Chúa Giesu cũng đã dùng: Lòng có đầy, miệng mới nói ra ngoài! (Lc 6,45)

Câu ngạn ngữ này xác định những gì nói phát ra bên ngoài qua miệng lưỡi là sản phẩm suy nghĩ từ bên trong trái tim tâm hồn của con người. Và như thế có thể là sản phẩm tốt đẹp tích cực, và cũng có thể mang âm hưởng tiêu cực không hay, không tốt, tùy theo cung cách con người cư xử với nhau, nhất là cung cách lối sống tinh thần đạo đức.

Câu ngạn ngữ này cũng diễn tả một người có lối sống lòng dạ bộc trực ngay thẳng nghĩ sao nói vậy, hay lòng dạ không nham hiểm.

Nhưng cung cách kiểu lối sống này không phải luôn được nhìn nhận theo chiều tích cực. Vì nhiều khi bộc trực nói ra ngoài miệng nhanh hơn sự suy nghĩ, nên gây ra sự mất lòng, làm người đối diện, người nghe cảm thấy khó chịu cho là bị thương tổn danh dự hay bị chèn ép cạnh tranh, cảm thấy bị dậy dỗ luân lý, cùng có thể xấu hơn nữa… Và do đó không còn mấy thiện cảm nữa, cùng nảy sinh sự hiểu nhầm bất hòa giữa nhau.

Mang ra ngoài miệng bằng lời nói những gì suy nghĩ sản xuất ra từ trái tim tâm hồn là cách thức truyền thông giao hảo giữa con người với nhau trong nếp sống xã hội. Nhưng nó không đơn thuần, không dễ dàng, cùng không có vấn đề.

Dẫu vậy, nói ra ngoài miệng điều suy nghĩ từ trong trái tim tâm hồn cũng có khía cạnh mặt giá trị tích cực. Như nói ra điều gây cảm động mủi lòng, điều nhận thấy sai không đúng xứng hợp, và muốn xây dựng, nêu ý kiến sửa đổi cho tốt đẹp hơn. Cho dù có suy nghĩ ý kiến khác nhau trong đời sống xã hội. 

Đôi khi nói ra ngoài miệng sự suy nghĩ trong trái tim tâm hồn có thể tạo gây ra âm hưởng tốt và hữu ích, khi biết rằng người khác cũng có suy nghĩ tích cực như mình. Hay ta cảm nhận biết được điều người khác suy nghĩ. Và như thế mình có thể lấy làm mẫu gương để soi vào học hỏi thêm.

Điều quan trọng không phải duy chỉ những gì suy nghĩ từ trong trái tim tâm hồn mình là điều biết hết và cần phải nói ra ngoài miệng. Nhưng cần sống theo và thận trọng đi tìm năng lượng cảm hứng từ Trời Cao, từ thiên nhiên và từ người khác nữa.

Chúa Giesu qua những hình ảnh ví dụ cụ thể khác nhau trong các bài giáo lý muốn nhấn mạnh: Hãy sống thực hành đời sống theo hướng tốt lành và khiêm nhượng, và qua đó mang lại hoa trái tươi tốt, như cây tốt lành sinh hoa trái tươi tốt!

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long