Có thời ở vùng thôn quê người ta hay gọi thân mật đứa con trai nhỏ là „thằng cu“, cô bé gái là „cái tí“. Cách gọi như thế tuy nói lên sự thân thương, nhưng lại qúa rút gọn người được gọi vào trung tâm giới tính của họ, và cũng nói lên khía cạnh „vô danh“, người được gọi không có tên hay chưa được biết đến tên.

Có phải như vậy không?

Xưa nay ai cũng vậy từ khi mở mắt chào đời đều được cha mẹ đặt cho một tên. Tập tục truyền thống này nói lên không chỉ là ước muốn tốt đẹp của cha mẹ sinh thành ra con mình, nhưng còn diễn tả khía cạnh rất quan trọng: Tên của một người gắn liền với đời sống con người của họ.

Tên của một người để được gọi, chào mừng, tôn trọng, phân biệt với người khác trong mọi lãnh vực đời sống xã hội. Khi một người có tên không lẫn lộn với người nào khác còn nói lên họ là một đặc thù cá thể được Đấng Tạo Hóa tạo dựng một lần, là phiên bản chính không phải là phiên bản sao chép, không thể cắt xén trao đổi với ai được. Và tên của một người cũng còn cụ thể gói ghém nói lên cả giới tính của họ nữa.

Trong đời sống xã hội ngày hôm nay, tên của một người cùng với con số ID của từng người càng trở nên quan trọng trong vấn đề hành chánh giấy tờ thuộc mọi lãnh vực lúc còn sinh sống khoẻ mạnh học hành, làm việc, lúc đau yếu bệnh nạn cũng như lúc qua đời.

Khi sinh ra cha mẹ đặt tên cho con mình như lòng mong muốn yêu thương của cha mẹ. Rồi khi cha mẹ bồng ẵm con mình đến thánh đường để nhận lãnh làn nước Bí tích rửa tội, tên của con em một lần nữa được vị chủ tế hỏi và cha mẹ hãnh diện nói lên cho cộng đoàn hiện diện tham dự biết đến tên em bé con mình.

Thiên Chúa, Đấng sinh thành tạo dựng nên em bé, chúc lành cho em cùng với tên của em, như tiên tri Isaia nói: Thiên Chúa yêu thương và quả quyết Ta gọi con bằng chính tên của con, con là con của Ta. (Isaia 43,1). Và Thiên Chúa đã nhắc đến tên ngay từ trong cung lòng mẹ, lúc chưa sinh ra (Isaia 49,1).

Mỗi con người được tạo dựng sinh ra trên trần gian là một qùa tặng, một ân đức của Trời cao, đồng thời cũng có một bổn phận trách nhiệm trong đời sống, mà Thiên Chúa, đấng Tạo Hóa đã trao đặt cho.

Hằng năm vào giữa năm, ngày 24. Tháng Sáu, ngày mừng sinh nhật Thánh Gioan Tẩy gỉa. Sau khi mở mắt chào đời, họ hàng gia đình cũng hỏi đến tên của em bé, cha em bé, thầy cả Zacharia, viết đặt tên cho em là Gioan. (Lc 1,63).

Ngày mừng sinh nhật Thánh Gioan Tẩy gỉa, theo lịch phụng vụ Công giáo, là ngày bản lề bắt đầu mùa Hè trong thiên nhiên, ngày này ban ngày dài nhất, đêm ngắn nhất. Và từ sau ngày này, ban ngày có ánh sáng mặt trời ngắn lại dần, và đêm tối dài dần cho tới cao điểm là ngày đầu mùa Đông, ngày 24. Tháng Mười hai, ban ngày có ánh sáng mặt trời ngắn nhất, trái lại đêm dài nhất.

Thánh Gioan có biệt hiệu Tẩy gỉa vì Ông làm phép rửa ờ bờ sông Jordan cho những ai đến tỏ lòng thông hối ăn năn. Chúa Giêsu Kitô khi trưởng thành ra đi rao giảng nước Thiên Chúa cũng đến xin Gioan làm phép rửa cho ở bờ sông Jordan, rất có thể là địa điểm Qasr al-Zahud, (Theo Phúc âm Thánh Gioan 1,28), bên bờ phía Đông của dòng sông gần biển chết.

Thánh Gioan Tẩy gỉa, hay còn gọi Gioan Tiền hô, là người giới thiệu Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa. Nên hình ảnh tượng ông có một ngón tay chỉ về phía trước, hay chỉ lên trời cao.

Thánh Gioan là vị tiền hô đi trước dọn đường tâm hồn cho Chúa Giêsu đi vào trần gian bằng những lời rao giảng đanh thép kêu gọi con người bỏ đường tội lỗi ăn năn thồng hối trở về với Thiên Chúa.

Danh hiệu tiền hô gắn liền với cung cách nếp sống dọn đường trước, là người có suy nghĩ trước vụ việc. Những suy tư lời rao giảng mang tính cách tiên tri dọn đường có thể mang hiệu qủa tích cực cho người nghe tiếp nhận. Vì họ nhận ra một làn gío mới mang đến thay đổi mới hấp dẫn. Nhưng cũng có thể gây ra sự khó chịu, phản bác hay do dự nơi nhiều người. Vì nó còn mới xa lạ có tính khiêu khích kết án, hay không muốn thay đổi, hay biết đâu nghĩ rằng cũng chỉ như ngọn lửa cháy bùng lên rồi lại lịm tắt đi thôi…

Đó là đời sống xưa nay trong trần gian. Nhưng Thánh Gioan với cung cách nếp sống tiền hô cộng với lời rao giảng đanh thép kết án về tinh thần chỉ ra cho con người gía trị của những tiên báo nói trước.

Những lời đó không là những lời không có ý nghĩa gì. Trái lại mang chiều kích to lớn toàn thể, khi một đời sống tinh thần hướng về Thiên Chúa, Đấng là cội nguồn mọi sự trong đời sống con người.

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long