Fatima là một tỉnh nhỏ của nước Portugal thuộc vùng Vila Nova de Ourém, cách thủ đô Lissabon 130 cây vể hướng Bắc thuộc vùng Santarem. Diện tích thành phố Fatima vào khoảng 71 cây số vuông với dân số 10.000 người theo thống kê năm 2001.

Quân Mauren đã chiếm thống trị vùng Santarem và năm 1147 người Công giáo Portugal đã chiếm lại vùng này. Tên thành phố „Fatima“ ngày nay có lịch sử từ cuộc chiến nói trên. Theo lịch sử truyền lại, có tương truyền trong dân gian, Fatima là con gái của một vị hoàng tộc người Maure đến chiếm đóng vùng Santarem. Cô gái xinh đẹp được đặt tên Fatima là con gái thứ tư của Tiên tri Mahomed, người sáng lập đạo Hồi giáo.

Năm 1158 sau khi người Công giáo chiếm lại Santarem, người phụ nữ xinh đẹp này bị bắt cóc và đem giao nộp cho Ông Hoàng xứ Ourem. Tình yêu nảy nở giữa hai người, họ lấy nhau và cô ta chịu rửa tội gia nhập đạo Công giáo. Vì thế, tên Fatima sau này gia đình vị hoàng tộc đó đặt cho nơi này, nơi bà Fatima được an táng sau khi qua đời.

Tỉnh nhỏ Fatima trở nên thánh địa hành hương nổi tiếng khắp thế giới trong Hội Thánh Công giáo vì Đức mẹ Maria năm 1917 đã hiện ra ở nơi đây.

Fatima trở thành trung tâm hành hương, lòng sùng kính Đức Mẹ Maria của nước Portugal và của Giáo Hội Công Giáo hoàn cầu. Mùa hành hương diễn ra từ tháng 05. tới tháng 10. Hằng ngày trong thời gian này đều có buổi lần hạt mân côi vào buổi tối, rước kiệu Đức Mẹ Fatima với nến cháy sáng hát bài Ave Maria theo cung điệu của Fatima nước Portugal lúc 21.00 giờ rất lung linh huyền nhiệm.

1. Đức mẹ Maria hiện ra ở Fatima

Ở khu rừng đồi làng Fatima trước khi Đức mẹ hiện ra với ba em nhỏ chăn chiên cừu năm 1917 ở thôn Aljustrel, Thiên Thần năm 1916 đã hiện ra dạy cho các em biết cầu nguyện, cho các em rước lễ.

Đức mẹ đã hiện ra với ba em Lucia 10 tuổi, Phanxico 9 tuổi và Jacinta 7 tuổi tất cả 6 lần vào các ngày 13. từ tháng Năm đến tháng Mười 1917. Riêng hiện ra lần thứ tư không vào ngày 13.08., nhưng vào ngày 19.08.1917, vì hôm 13.08. 1917 ba em em bị nhà cầm quyền Vila Nova de Ourem bắt giam trong ba ngày.

Khi hiện ra với ba em, theo lời ba em thuật lại „Bà đã hiện ra nơi cây sồi“ ở Cova da Iria. Bây giờ nơi thánh địa đó một nhà nguyện được xây dựng năm 1919 bên cạnh có cây sồi to lớn rào kín chung quanh làm di tích kỷ niệm biến cố lịch sử năm xưa. Nơi ngôi nhà nguyện mái bằng nhỏ đơn sơ này chung quang không có tường vách, hằng ngày đều có Thánh lễ mừng kính Đức Mẹ, có bức tượng Đức Mẹ Fatima. Từ sáng sớm tới chiều tối các đoàn hành hương các dân tộc có thể đến xin dâng lễ riêng cho đoàn mình nơi ngôi nhà nguyện lịch sử này.

2. Sứ điệp Đức mẹ Fatima

Khi hiện ra Đức mẹ nói với ba trẻ:“ Ta muốn các con tiếp tục lần chuỗi mân côi mỗi ngày cho những người tội lỗi. Hãy hy sinh cầu nguyện cho nhữnng người tội lỗi với lời nguyện: „Lạy Chúa, con xin dâng việc hy sinh này vì lòng mến Chúa cho kẻ có tội ăn năn trở lại, và để đền tạ những sự xúc phạm đến trái tim vẹn sạch Đức mẹ“. Ta muốn các con dâng mình cho trái tim vẹn sạch của ta, và rước lễ đền tạ mỗi thứ bảy đầu tháng. Nếu các con nghe lời Ta, nước Nga sẽ trở lại, thế giới sẽ được hòa bình. Nếu không, nước Nga sẽ phổ biến các sai lầm trên toàn thế giới gây ra chiến tranh và bách hại Giáo hội, nhiều người tốt lành sẽ bị chết vì đạo, đức thánh cha sẽ phải đau khổ nhiều, nhiều quốc gia sẽ bị tiêu diệt, Nhưng sau cùng trái tim mẹ sẽ thắng.“.

3. Ba trẻ được Đức Mẹ hiện ra

Đức Thánh Cha Phanxico đã hành hương sang Fatima dịp kỷ niệm 100 năm Đức mẹ hiện ra ở Fatima năm 2017. Ngài đã cùng toàn thể khách hành hương lần chuỗi mân côi, dâng thánh lễ Misa cầu nguyện cho hòa bình trên thế giới.

Và dịp này ngài phong lên hàng Hiển Thánh cho hai trẻ Phanxico và Jacinta, mà ngày xưa đã được chứng kiến nhìn xem cùng nghe tiếng nói của Đức mẹ Maria, vào ngày 13. Tháng Năm 2017 dịp mừng kỷ niệm có một không hai này.

Thánh trẻ Phancico Marto sinh ngày 11.06.1908 ở Aljustrel, qua đời ngày 04.04.1919 ở Aljustrel Fatima. Trước hết thi hài em được an táng nơi nghĩa trang Fatima, và được cải táng đưa vào Vương cung Thánh Đường Fatima ngày 13.03.1952 cạnh bàn thờ Chúa Thánh Thần.

Thánh trẻ Jacinta Marto sinh ngày 11.03.1910, qua đời ngày 20.02.1920 ở bệnh viện Lissabon. Thi hài được an táng ở Vila Nova de Ourem cho đến ngày 12.09.1935. Sau đó được cải táng đưa về nghĩa trang Fatima, và lại được cải táng đưa vào Vương cung thánh đường Fatima cạnh bàn thờ Truyền tin.

Hai em đã được Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô đệ nhị phong lên hàng Chân phước ngày 13. Tháng Năm 2000 ở Fatima, dịp ngài sang hành hương lần thứ ba kính viếng và tạ ơn Đức mẹ Fatima đã cứu sống ngài thoát chết khi bị ám sát vào đúng ngày 13.05. 1981 ở Vatican.

Nữ tu Lucia - Lucia de Jesus dos Santos - sinh ngày 22.03.1907 ở Aljustrel Fatima, qua đời ngày 13. 02. 2005 ở Coimbra. Sau khi được Đức Mẹ hiện ra ở Fatima, năm 1948 Chị Lucia vào dòng kín Carmel ở Coimbra sống đời tu trì trong nhà Dòng kín cho tới khi qua đời.

Ngày 15.02.2005 ngày an táng Nữ tu Lucia toàn thể nước Portugal để tang là ngày quốc táng để vinh danh Chị nữ tu trong lịch sử nước Portugal vào năm 1917 đã được Đức mẹ hiện ra ở Fatima. Và ngày 19.02.2006 thi hài Vị Nữ tu Lucia đưa cải táng đem về an táng trong Vương cung Thánh đường Fatima bên cạnh hai vị Thánh trẻ Jacinta và Phanxico.

Và tiến trình phong Thánh cho Nữ tu Lucia đang trong giai đoạn lập dự án theo như luật Giáo Hội ấn định.

4. Hành hương kính viếng Đức Mẹ Fatima

Suốt dọc thời gian từ hơn 100 năm nay, hàng triệu người trên khắp thế giới trong suốt cả năm kéo về thánh địa Fatima hành hương kính viếng Đức Mẹ, dâng thánh lễ, lần hạt đọc kinh cầu khấn.

Cung cách sống đạo hành hương bình dân thôi, nhưng thể hiện đức tin sống động vào Chúa qua việc sùng kính lòng yêu mến tôn kính Đức mẹ là mẹ Thiên Chúa.

Đức Thánh Cha Phanxico đã có tâm tình về ý nghĩa hành hương: ”Hành hương là một lòng đạo đức bình dân, là một hình thức chân thực loan báo Tin Mừng, luôn luôn cần được cổ võ và đề cao giá trị. Tại các đền thánh, tín hữu sống một linh đạo sâu xa, một lòng đạo đức từ bao thế kỷ đã nhào nặn đức tin với những lòng sùng mộ đơn sơ nhưng rất có ý nghĩa”.

”Trong thực tế, người hành hương mang trong mình lịch sử riêng, đức tin với những điểm sáng điểm tối của cuộc đời. Mỗi người mang trong con tim ước muốn đặc thù và một kinh nguyện riêng... Đền thánh thực sự là một môi trường ưu tiên để gặp gỡ Thiên Chúa và đụng chạm đến lòng thương xót của Chúa.”

Hằng tháng vào những ngày 12. và 13. là những ngày cao điểm mùa hành hương, nhất là từ tháng Năm tới tháng Mười.

Vào chiều tối ngày 12. hằng tháng vào lúc 21.00 giờ lần hạt kính Đức mẹ bằng các ngôn ngữ được chọn, sau đó hàng trăm ngàn Giáo dân tay cầm nến cháy sáng cùng với đoàn kiệu có Vị Hồng Y, các Giám mục và hàng trăm Linh mục mặc phẩm phục trắng rước kiệu Đức mẹ Fatima vòng sân công trường Fatima đến lễ đài cuối Vương cung thánh đường Fatima dâng thánh lễ mở đầu đêm canh thức hành hương tới khuya nửa đêm.

Sáng ngày 13. hằng tháng ngày hành hương kỷ niệm Đức mẹ hiện ra, vào lúc 09.00 giờ lần hạt ở ngay ngôi nhà nguyện, nơi Đức mẹ hiện ra năm 1917 bên cạnh cây sồi lịch sử, sau đó rước kiệu Đức mẹ ra ngoài công trường như hồi đêm canh thức, dâng thánh lễ đại trào kính Đức Mẹ. Sau Thánh lễ có Chầu Thánh Thể, ban phép lành cho các bệnh nhân và rước kiệu từ giã Đức Mẹ kết thúc ngày hành hương vào khoảng 12.00 giờ trưa.

Hằng ngày tối nào cũng có lần hạt rồi rước kiệu Đức Mẹ với cây nến cháy sáng trên tay, theo con đường đường kiệu nhỏ ngắn thôi với khoảng vài trăm cho tới một ngàn người ở công trường Fatima, và kết thúc với phép lành xin Chúa nhờ lời bầu cử của Đức mẹ Fatima ban cho được ngủ bằng an.

Ngôi Vương cung thánh đường kính Đức Mẹ Fatima cũ Basilica Antiga, được xây năm 1928, tháp chuông cao 56 mét, trên nóc tháp có triều thiên vĩ đại bằng đồng nặng 07 tấn, Trong nhà thờ có mộ của hai Thánh trẻ Phanxicô, Jaxinta và Lucia.

Càng ngày càng trở nên nhỏ với số lượng khách hành hương từ khắp nơi trên thế giới tuôn kéo đổ về. Vì thế một ngôi vương cung thánh đường kính Chúa ba ngôi - Igreja da Santissima Trindade - mới đã được xây cất thêm, và ngày 12.10. 2007 đã được thánh hiến khánh thành dưới thời Đức Giáo Hoàng Benedictô XVI..

Ngôi thánh đường mới ở cuối quảng trường Fatima đối diện với Vương cung thánh đường cũ ở phía đàng cuối công trường. Ngôi thánh đường mới này có chu vi rộng 125 mét, có chỗ  ngồi cho gần 9000 người trong lòng nhà thờ, cổng chính mang tên Chúa Giêsu với 64 mét vuông, chung quanh có 12 cửa ra vào với tên của 12 Thánh Tông Đồ.

Đây là ngôi thánh đường lớn thứ tư trên thế giới của Giáo Hội Công Giáo được xây cất vào thế kỷ thứ 21. Trong ngôi thánh đường này có nhiều nhà nguyện nhỏ khác nhau cho những nhóm hành hương muốn dâng lễ riêng.
 
Bên cạnh quảng trường Thánh địa Fatima có Bảo tàng viện trưng bày những di tích kỷ vật về Fatima, đặc biệt có triều thiên Đức Mẹ với viên đạn đã bắn làm bị thương Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo đệ nhị năm 1981. Triều thiên này vào những ngày 12. và 13. từ tháng 05. tới tháng 10. được đội lên tượng Đức Mẹ Fatima đem ra rước kiệu.

Khu chặng đàng Thánh gía nằm trong một khu rừng nhỏ. Cũng trong khu rừng này có địa điểm với bức tượng Thiên Thần hiện ra trao Mình Thánh Chúa cho ba trẻ.

Ở cuối chặng đàng Thánh Gía có nhà nguyện kính Thánh Etienne, do người tỵ nạn Công Giáo Hung gia Lợi dâng cúng năm 1964.

Ở ngoài bìa khu rừng đàng Thánh giá có hai ngôi nhà di tích lịch của gia đình ba trẻ ngày xưa đã sinh ra và lớn lên. Trong khu vườn phía sau có giếng nước, nơi đây Thiên Thần đã hiện ra với ba trẻ. Bên cạnh chung quanh giếng nước ngày xưa có tượng Thiên Thần và tượng ba trẻ bằng đá cẩm thạch mầu trắng.

Năm nay 2020 mùa đại dịch Corona truyền nhiễm lây lan nguy hiểm đe dọa sức khoẻ sự sống con người. Nên mọi hoạt động phải giới hạn ngưng đình trệ lại từ những ngày tháng qua trên toàn thế giới, nhất là ở Âu châu. Nên không có những cuộc hành hương rước kiệu tôn vinh Đức mẹ Fatima như những năm vừa qua. Trung tâm thánh điạ Fatima trở nên vắng vẻ trong không khí u buồn ảm đạm, vì không có bóng những đoàn người nào đến hành hương cầu nguyện.

Mọi người trên khắp thế giới trong dòng nước mắt đau khổ chỉ còn biết hướng trái tim tâm hồn về thánh điạ Fatima lần chuỗi mân côi khẩn khoản xin Đức Mẹ phù hộ cùng Thiên Chúa, cùng Chúa Giêsu Kitô ra tay cứu giúp thế giới cho có được bằng an mạnh khoẻ, có hòa bình trở lại, mau thoát khỏi cơn đại dịch lây lan đe dọa sức khoẻ cùng đời sống con người về mọi phương diện.

5. Mầu trắng Fatima.

Thiên Thần hiện ra với ba trẻ dạy ba em cầu nguyện và cho các em rước lễ, Thiên Thần mặc áo mầu trắng.

Khi hiện ra với ba trẻ trên cây sồi ở Fatima Đức mẹ mặc áo trắng.

Và trong sứ điệp thứ ba của Fatima mà Nữ tu Lucia viết lại như lời Đức mẹ đã nói với chị đề cập đến „vị Giám mục mặc áo trắng“ bị ám sát.

Có lẽ vì thế những Thánh đường xây dựng ở khu thánh địa Fatima cũ cũng như mới, tường vách đều bằng mầu đá thiên nhiên mầu trắng, bàn thờ nhà nguyện Đức mẹ hiện ra cũng bằng đá cẩm thạch mầu trắng, cả những trạm bàn thờ của 14 chặng đường thập gía Chúa Giêsu cũng xây dựng bằng đá mầu trắng.

Và trưa ngày 13. hằng tháng, sau thánh lễ hành hương kết thúc ngày hành hương, tượng Đức mẹ được khiêng rước từ lễ đài Vương cung thánh đường trở về nhà nguyện thánh địa, mọi người tay cầm khăn nhỏ mầu trắng giơ lên cao vẫy chào từ biệt khi kiệu Đức Mẹ đi ngang qua.

Thật là một quang cảnh đầy cảm động của lòng đạo đức bình dân thắm thiết tình mẹ con, và gợi lên làn không khí thi vị huyền nhiệm như một biển nước mầu trắng đang chuyển động hòa chung vào tiếng hát ca tụng chào biệt Đức Mẹ vang lên khắp cả bầu trời nắng buổi trưa giữa công trường rộng lớn.

Mầu trắng là mầu ánh sáng, chỉ về sự trong trắng và toàn vẹn. Khi một em bé nhận lãnh làn nước Bí Tích Rửa tội, tấm áo trắng được trao mặc cho em: chiếc áo trắng rửa tội. Và ngày sau cùng của đời sống người qua đời cũng được tẩm liệm mặc áo mầu trắng. Như thế có thể suy ra mầu trắng cho khởi đầu và cho sau cùng!

Và trong sách Khải Huyền của Thánh Gioan nói đến cảnh đoàn người mặc áo trắng đứng trước Con Chiên Thiên Chúa trên trời (Kh 7,9).

Mầu trắng là mầu biểu hiệu của Đức mẹ Fatima, mẹ Chúa trời hiển vinh.

Nhớ về thánh điạ Đức Mẹ Fatima mùa đại dịch Corona, ngày 12. - 13. Tháng Năm 2020

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long